Монгол Улсын хүн ам зүйн талаархи зарим судалгаанаас үзэхэд нэг өрхөд дундажаар 2 хүүхэд ногдож, 100 эхэд ногдох төрөлтийн тоо эрс багассан байгаа нь хүн амын амьжиргааны өртөг өндөр, эх хүүхдийг дэмжсэн бодлого оновчгүй байгаатай холбоотой байна. Тухайлбал, 2011 оны эхний улиралд 15826 эх амаржиж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 997 эхээр буюу 5.9 хувиар, төрсөн хүүхдийн тоо (амьд төрөлтөөр) 15881 болж, 994 хүүхдээр буюу 5.9 хувиар тус тус буурсан үзүүлэлттэй байна.
Манай улс 2006 онд Эх хүүхдэд тэтгэмж олгох, хүүхэд, эх, гэр бүлд мөнгөн тусламж үзүүлэх тухай хуулийг баталж, уг хуулийн дагуу хүүхэд бүрт сар бүр 3000, улиралд 25000 төгрөг, шинээр төрсөн хүүхдэд 100000 төгрөг олгож байсан нь өрхийн амьжиргаанд бага боловч нэмэр болж, төрөлтийг нэмэгдүүлсэн. Харин 2009 онд батлагдсан Хүний хөгжил сангийн тухай хуулиар эх, хүүхдийг дэмжсэн дээрх хуулийг хүчингүй болгосон нь олон өрхийн амьдралд хүндээр туссан байна.
Одоо Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн дагуу эхэд жирэмсний 5 сартайгаас эхлэн 12 сарын хугацаанд сар тутам 24000 төгрөгийг, иргэнд бүрт хүүнийн хөгжил сангаас сар бүр 21000 төгрөгийг олгож байгаа боловч энэ нь иргэдийн ялангуяа эх хүүхдийн наад захын амьжиргааг хангахад хүрэлцэхгүй байгаа бөгөөд эхчүүд хүүхэд төрүүлж хүүхдээ асрах хугацаанд ямар нэг цалин орлого байдаггүй нь эмэгтэйчүүд хүүхдээ өөрөө өсгөн хүмүүжүүлэх боломжийг хязгаарлаж байдаг.
Иймд эхчүүдийг дэмжих, хүн амын тогтвортой өсөлт, зохистой бүтцийг хангахын тулд айл өрх бүр 3 ба түүнээс дээш тооны хүүхэд төрүүлж, өсгөхийг урамшуулах, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх бодлогыг хэрэгжүүлэх эрх зүйн зохистой орчныг бүрдүүлэхтэй зорилгоор Эхэд урамшуулал олгох тухай хуулийн төслийг боловсруулсан болно.
Хуулийн төслөөр 3 буюу түүнээс дээш хүүхэд төрүүлэн, хүүхдийнхээ наад захын хэрэгцээг ханган өсгөн хүмүүжүүлж байгаа эхчүүдэд сар бүр урамшуулал олгох эрх зүйн зохицуулалтыг дээрх хуулийн төсөлд тусгалаа. Хуулийн төсөлд 0-16 насны 3 буюу түүнээс дээш хүүхэдтэй эхчүүдэд сар бүр хөдөлмөрийн хөслний доод хэмжээний тодорхой хувиар урамшуулал олгож байхаар хуулийн төсөлд тусгасан. Тухайлбал, 3 хүүхэдтэй эхчүүдэд сар бүр хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний 50 хувиар урамшуулал олгох зэргээр 8, түүнээс дээш хүүхэдтэй эхчүүдэд сар бүр хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 2 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний урамшуулал олгохоор төсөлд заасан.
Түүнчлэн эхчүүд хуулийн төсөлд заасан урамшуулалыг авахын тулд хүүхдээ эсэн мэнд бойжуулсан өсгөн хүмүүжүүлж байх, 6-16 насны хүүхдийг ерөнхий боловсролын сургуульд суралцуулдаг байх гэсэн нөхцөлийг хангасан байх шаардлагатай бөгөөд хуулийн төсөлд урамшуулалыг олгох, урамшууллыг авахад бүрдүүлэх баримт бичиг, урамшууллыг олгхо санхүүжилт зэрэг зохицуулалтыг тусгалаа.
Эхэд урамшуулал олгох тухай хуулийн төсөл батлагдснаар төрөлт нэмэгдэж, хүн амын тогтвортой өсөлтийг хангах, өрхийн амьжиргааны түвшин дээшилж, улмаар хүүхдийн амьдрах орчин, нөхцөл сайжирах зэрэг олон эерэг үр нөлөө гарна гэж хууль санаачлагчийн зүгээс тооцоолж байна. Хуулийн төсөлтэй холбогдон улсын төсвөөс нэмж шаардагдах хөрөнгийн тооцоог гаргаж хавсаргасан болно.
ХУУЛЬ САНААЧЛАГЧ
Манай улс 2006 онд Эх хүүхдэд тэтгэмж олгох, хүүхэд, эх, гэр бүлд мөнгөн тусламж үзүүлэх тухай хуулийг баталж, уг хуулийн дагуу хүүхэд бүрт сар бүр 3000, улиралд 25000 төгрөг, шинээр төрсөн хүүхдэд 100000 төгрөг олгож байсан нь өрхийн амьжиргаанд бага боловч нэмэр болж, төрөлтийг нэмэгдүүлсэн. Харин 2009 онд батлагдсан Хүний хөгжил сангийн тухай хуулиар эх, хүүхдийг дэмжсэн дээрх хуулийг хүчингүй болгосон нь олон өрхийн амьдралд хүндээр туссан байна.
Одоо Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн дагуу эхэд жирэмсний 5 сартайгаас эхлэн 12 сарын хугацаанд сар тутам 24000 төгрөгийг, иргэнд бүрт хүүнийн хөгжил сангаас сар бүр 21000 төгрөгийг олгож байгаа боловч энэ нь иргэдийн ялангуяа эх хүүхдийн наад захын амьжиргааг хангахад хүрэлцэхгүй байгаа бөгөөд эхчүүд хүүхэд төрүүлж хүүхдээ асрах хугацаанд ямар нэг цалин орлого байдаггүй нь эмэгтэйчүүд хүүхдээ өөрөө өсгөн хүмүүжүүлэх боломжийг хязгаарлаж байдаг.
Иймд эхчүүдийг дэмжих, хүн амын тогтвортой өсөлт, зохистой бүтцийг хангахын тулд айл өрх бүр 3 ба түүнээс дээш тооны хүүхэд төрүүлж, өсгөхийг урамшуулах, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх бодлогыг хэрэгжүүлэх эрх зүйн зохистой орчныг бүрдүүлэхтэй зорилгоор Эхэд урамшуулал олгох тухай хуулийн төслийг боловсруулсан болно.
Хуулийн төслөөр 3 буюу түүнээс дээш хүүхэд төрүүлэн, хүүхдийнхээ наад захын хэрэгцээг ханган өсгөн хүмүүжүүлж байгаа эхчүүдэд сар бүр урамшуулал олгох эрх зүйн зохицуулалтыг дээрх хуулийн төсөлд тусгалаа. Хуулийн төсөлд 0-16 насны 3 буюу түүнээс дээш хүүхэдтэй эхчүүдэд сар бүр хөдөлмөрийн хөслний доод хэмжээний тодорхой хувиар урамшуулал олгож байхаар хуулийн төсөлд тусгасан. Тухайлбал, 3 хүүхэдтэй эхчүүдэд сар бүр хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээний 50 хувиар урамшуулал олгох зэргээр 8, түүнээс дээш хүүхэдтэй эхчүүдэд сар бүр хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 2 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний урамшуулал олгохоор төсөлд заасан.
Түүнчлэн эхчүүд хуулийн төсөлд заасан урамшуулалыг авахын тулд хүүхдээ эсэн мэнд бойжуулсан өсгөн хүмүүжүүлж байх, 6-16 насны хүүхдийг ерөнхий боловсролын сургуульд суралцуулдаг байх гэсэн нөхцөлийг хангасан байх шаардлагатай бөгөөд хуулийн төсөлд урамшуулалыг олгох, урамшууллыг авахад бүрдүүлэх баримт бичиг, урамшууллыг олгхо санхүүжилт зэрэг зохицуулалтыг тусгалаа.
Эхэд урамшуулал олгох тухай хуулийн төсөл батлагдснаар төрөлт нэмэгдэж, хүн амын тогтвортой өсөлтийг хангах, өрхийн амьжиргааны түвшин дээшилж, улмаар хүүхдийн амьдрах орчин, нөхцөл сайжирах зэрэг олон эерэг үр нөлөө гарна гэж хууль санаачлагчийн зүгээс тооцоолж байна. Хуулийн төсөлтэй холбогдон улсын төсвөөс нэмж шаардагдах хөрөнгийн тооцоог гаргаж хавсаргасан болно.
ХУУЛЬ САНААЧЛАГЧ